دیابت بارداری چیست؟ (علائم، علت،عوارض و روش های درمان)

در صورتی که مادران باردار به دیابت مبتلا شوند، می بایست تحت نظر پزشک باشند و کارهایی را به منظور کنترل قند خون انجام دهند تا سلامت جنین و خودشان به خطر نیفتد. در ادامه با سیرا همراه باشید تا درباره اینکه دقیقا دیابت بارداری چیست؟ چه علائمی دارد؟ عوارض آن چیست و روش های کنترل و درمان آن چیست، بیشتر آشنا شوید.

دیابت بارداری چیست؟

دیابت بارداری به انگلیسی Gestational Diabetes، نوعی از دیابت است که مادران باردار در صورت افزایش قند خون تجربه می کنند. علت این بیماری هورمون های ترشح شده از جفت می باشد که اثرات ضد انسولینی دارند و با ترشح انسولین از سلول های لوزالمعده مادر اثر این نوع هورمون ها خنثی می شوند، اما مقدار ترشح انسولین ممکن است در برخی از مادران برای جبران کافی نباشد و مبتلا به دیابت در بارداری شوند.  

در صورتی که قند خون مادران از حد مجاز فراتر رود می تواند عوارضی را برای مادر و جنین به دنبال داشته باشد؛ بنابراین پیشگیری و کنترل قند خون در دوران بارداری امری ضروری است.

علائم دیابت بارداری چیست؟

دیابت بارداری در اکثر مواقع بدون علامت است؛ به همین دلیل است که برای تمام مادران باردار بین هفته های 24 و 28 تست قند خون الزامی است. این تست اصولا در یک یا دو مرحله توسط محلول های قندی با غلظت های مختلف تحت نظر پزشک انجام می شود.

دیابت در بارداری به ندرت ممکن است (در صورت افزایش شدید خون)، علامت داشته باشد که در این شرایط علائم دیابت بارداری عبارتند از:

• تشنگی بیش از حد؛
• گرسنگی؛
• تکرر ادرار؛

قند بارداری چند باشه خطرناکه؟

میزان قند خون طبیعی در طول بارداری متفاوت از زمانی است که زن باردار نیست. در ادامه مقادیر استاندارد قند خون برای مادران باردار را آورده ایم. البته این مقادیر با توجه شرایط مختلف ممکن است متفاوت باشد.

• قند ناشتا: قند خون ناشتا در خانم های باردار می بایست کمتر از 95 میلی‌ گرم در دسی ‌لیتر (mg/dL) باشد.
• یک ساعت پس از وعده غذایی: مقدار قند خون می بایست کمتر از 140 میلی گرم در دسی لیتر باشد.
• دو ساعت پس از وعده غذایی: مقدار قند خون باید کمتر از 120 میلی گرم در دسی لیتر باشد.

در صورتی که قند خون یک مادر باردار بیشتر از این مقادیر باشد، ممکن است وی مبتلا به دیابت حاملگی باشد و نیاز به کنترل و پیگیری دقیق تر داشته باشد.

عوامل خطر ابتلا به دیابت در بارداری کدامند؟

اصولا افرادی که شرایط زیر را دارند بیشتر از سایر افراد در خطر ابتلا به دیابت در بارداری قرار دارند:

• مادران بارداری بالای 35 سال
• مادرانی که سابقه دیابت نوع دو در افراد درجه یک خانواده را دارند.
• مادرانی که مبتلا به اضافه وزن و چاقی هستند.
• مادرانی که سابقه دیابت در حاملگی های قبلی را داشته اند.
• افرادی که میزان قند خون آنها قبل از بارداری لب مرز بوده است.
• مادرانی که سابقه تولد نوزاد مرده را داشته اند.

دیابت بارداری چه خطراتی دارد؟

عوارض دیابت بارداری به دو دسته عوارض جنینی و مادری تقسیم بندی می شود که هر کدام به تفکیک عبارتند از:

عوارض دیابت بارداری بر روی جنین

• افت قند خون یا کلسیم نوزاد؛
• رشد بیش از حد جنین (ماکروزومی)؛
• سخت شدن زایمان به علت درشتی جنین؛
• شکستگی استخوان یا آسیب عصبی نوزاد به دلیل زایمان زودرس؛

عوارض دیابت حاملگی بر روی مادر

• بالا رفتن فشار خون (مسمومیت حاملگی یا پره اکلامپسی)؛
• عفونت ادراری در نیمه دوم بارداری؛
• پاره شدن نابهنگام کیسه آب و زایمان زودرس؛
• پارگی واژن یا اسفنکترهای مقعدی به دلیل زایمان دشوار؛

روش های درمان دیابت بارداری

در صورتی که به دیابت در بارداری مبتلا شده اید، برای حفظ سلامت خود و جنینتان باید به طور مرتب قند خون خود را کنترل کنید. برای کنترل قند خون نیاز است که تغییراتی را در سبک زندگی خود اعمال کنید. با رعایت نکاتی که در ادامه آورده ایم تا حد زیادی می توانید قند خون خود را در بارداری کنترل کنید:

رژیم غذایی مناسب داشته باشید

یکی از سوالاتی که به کرات پرسیده می شود این است که برای درمان دیابت بارداری چه بخوریم؟ پزشک شما معمولا در صورت داشتن قند خون بالا شما را به یک متخصص تغذیه ارجاع می دهد.

متخصصین تغذیه برای مادران بارداری که مبتلا به دیابت هستند، رژیم غذایی بارداری متناسب تنظیم می کند تا بتواند کالری و مواد مغذی کافی برای جنین در حال رشد را فراهم کند.

 متخصص تغذیه با توجه به قد و وزن شما تعداد کل کالری مصرفی روزانه را خواهد گفت. میزان کالری مصرفی مادران باردار با وزن متوسط حدود 2200 تا 2500 کالری در روز است. در صورتی که اضافه وزن داشته باشید، میزان کالری مصرفی شما باید 400 تا 700 کالری در روز باشد. مشاور یا متخصص تغذیه ممکن است موارد زیر را در رژیم دیابت بارداری شما لحاظ کند:

• 10 الی 20 درصد کالری روزانه خود راز منابع پروتئینی مثل گوشت، تخم مرغ، غذاهای دریایی، پنیر و حبوبات دریافت کنید.
• کمتر از 30 درصد از کالری خود را از چربی ها دریافت کنید.
• کمتر از 10 درصد کالری خود را از چربی های اشباع دریافت کنید.
• 40 درصد کالری روزانه خود یا بیشتر را از کربوهیدرات هایی مثل برنج، نان، ماکارونی، میوه و سبزیجات دریافت کنید.  

ورزش و تحرک داشته باشید

معمولا پزشکان به منظور سلامت مادر و جنین، انجام ورزش در دوران بارداری را پیشنهاد می کنند. معمولا پزشکان به مادرانی که مبتلا به دیابت هستند پیشنهاد می کنند که روزانه فعالیت بدنی سبک تا متوسط به مدت 15 الی 30 دقیقه داشته باشند. انجام ورزش در دوران بارداری تا حد زیادی به کنترل قند خون کمک می کند؛ اما درباره مدت زمان و نوع ورزش حتما با پزشکتان مشورت کنید.

کنترل قند خون

میزان سطح قند خون را می توان با رژیم غذایی و ورزش کنترل کرد. در صورتی که شما مبتلا به بیماری دیابت در بارداری باشید یا سطح قند خونتان در آستانه خطر باشد، پزشک معمولا توصیه می کند که قبل از وعده غذایی و یک یا دو ساعت بعد از غذا سطح قند خون خود را اندازه گیری کنید.

در صورتی که با رعایت رژیم غذایی و انجام ورزش، همچنان قند خون شما بالا باشد، پزشک ممکن است به منظور کنترل آن قرص های کنترل دیابت را تجویز کند که در صورت کارساز نبودن این قرص ها در نهایت تزریق انسولین را پیشنهاد می کند.

شایان ذکر است که پزشک ممکن است با توجه به میزان قند خون و چگونگی پیشرفت دیابت در بارداری، در آخرین هفته ها و ماه های قبل از زایمان، به کمک سونوگرافی اندازه دقیق جنینتان را اندازه گیری کند.

اکثر مادران مبتلا به دیابت بارداری می توانند زایمان طبیعی داشته باشند، اما در برخی مواقع پزشکان ترجیح می دهند که زایمان سزارین باشد و زایمان زودتر از موعد مقرر انجام شود. پس از زایمان، سطح قند خون شما بررسی می شود تا از اینکه سطح قند خون شما به حالت نرمال بازگشته است، اطمینان حاصل شود. 6 هفته پس از زایمان نیز سطح قند خون بررسی می شود و در صورت طبیعی بودن به صورت سالانه قند خون بررسی می شود.

سوالات متداول