دیابت چیست و انواع آن

در مقاله “دیابت چیست و انواع آن” از مجله سلامت اپلیکیشن لاغری سیرا با علائم دیابت، انواع دیابت و روش های پیشگیری و درمان آن آشنا خواهید شد.

قطعا تابحال هزاران بار نام بیماری دیابت به گوشتان خورده است؛ متاسفانه امروزه به دلیل تغییر شیوه زندگی شمار افراد مبتلا به بیماری قند خون یا همان بیماری دیابت روز به روز در حال افزایش است. متن پیش رو به منظور کمک به افراد برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری خطرناک و یا در صورت ابتلا کنترل و درمان آن جمع آوری شده است.

دیابت چیست؟

دیابت به انگلیسی diabetes mellitus است که با نام های دیابت ملیتوس یا دیابت شیرین نیز شناخته می شود؛ به نوعی بیماری گفته می شود که استفاده بدن از گلوکز (قند خون) را دچار اختلال می کند.

گلوکز نوعی ماده حیاتی برای سلامتی بدن انسان است؛ چرا که وظیفه تامین انرژی لازم سلول های بدن را دارد. همچنین گلوکز سوخت اصلی سلول های مغزی را هم تامین می کند.

علت دیابت براساس نوع آن فرق دارد؛ اما همه انواع دیابت یک نقطه مشترک دارند آن هم بالا رفتن سطح قند خون است. بالا رفتن سطح قند خون می تواند مشکلات زیادی برای سلامتی بدن انسان ایجاد کند که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.

علت ابتلا به دیابت چیست؟

قبل از اینکه درباره علت ابتلا به این بیماری صحبت کنیم، بهتر است با نحوه سوخت و ساز گلوکز در بدن انسان آشنا شوید. لوزالمعده (غده پانکراس) مسئول ترشح هورمون انسولین است؛ وظیفه این هورمون هدایت گلوکز خون به منظور ذخیره سازی تامین انرژی سلول های بدن است. در صورتی که فرد مبتلا به بیماری دیابت باشد، بدن وی قادر نخواهد بود که انسولین را ترشح کند و یا به طور کافی از آن استفاده کند، همین موضوع باعث بالا رفتن سطح قند خون می شود.

بالا رفتن سطح قند خون می تواند آسیب های جدی به نواحی مختلف بدن مانند اعصاب، کلیه ها، چشم ها و قلب و عروق وارد کند. به همین دلیل کنترل و درمان این بیماری را نباید به هیچ عنوان پشت گوش انداخت.

انواع دیابت

انواع دیابت ملیتوس عبارتند از:

دیابت نوع یک

به این نوع بیماری قند خون، دیابت وابسته انسولین و دیابت جوانی هم گفته می شود؛ زیرا دیابت نوع 1 اصولا در سنین جوانی و پایین رخ می دهد. حدود 10 درصد از کل مبتلایان دیابت، به نوع یک آن دچار هستند.

نوع یک این بیماری، نوعی بیماری خود ایمنی است؛ به این شکل که سلول های ایمنی بدن بر علیه سلول های خودی که سازنده انسولین در پانکراس می باشند، فعال می شوند و در روند تولید و ترشح انسولین اختلال ایجاد می کنند. به همین دلیل افراد مبتلا به این نوع بیماری از همان آغاز درمان نیاز به تزریق انسولین دارند.

در صورت عدم درمان دیابت نوع یک ممکن است فرد را درگیر  مشکلات جدی تری مانند رتینوپاتی دیابتی (درگیری عروق چشم ها)، نوروپاتی دیابتی (آسیب اعصاب) و نفروپاتی دیابتی (درگیری کلیه ها) کند. همچنین افراد مبتلا دیابت نوع 1 بیش از سایر افراد در معرض سکته مغزی و بیماری های قلبی عروقی هستند.

دیابت نوع دو

به این نوع بیماری قند خون دیابت غیروابسته به انسولین هم گفته می شود؛ حدود 90 درصد از مبتلایان به دیابت نوع 2 مبتلا می باشند.

با اینکه در گذشته دیابت نوع دو گریبان گیر میانسالان و سالمندان بود، اما امروزه متاسفانه با تغییر شیوه زندگی و افزایش وزن در سنین پایین، میانگین سنی ابتلا به این نوع بیماری به سنین کمتر هم کاهش یافته است.

در این نوع بیماری، علی رغم اینکه پانکراس هورمون انسولین تولید می کند، اما برای استفاده بدن کافی نمی باشد و یا بدن توانایی استفاده صحیح از آن را ندارد؛ به این حالت مقاومت به انسولین گفته می شود که سلول های بدن به انسولین پاسخ مناسب نمی دهند.

با اینکه دیابت نوع دو از نوع یک خفیف تر است، اما  همانند آن می تواند عوارض زیادی برای سایر اعضای بدن مثل آسیب به اعصاب، چشم ها و کلیه ها ایجاد کند؛ همچنین افراد مبتلا به دیابت نوع دو در معرض بیماری های قلبی-عروقی و سکته مغزی نیز قرار دارند.

علائم دیابت چیست؟

علائم دیابت به شدت بیماری و میزان بالا رفتن قند خون بستگی دارد؛ برخی افراد مبتلا به پره دیابتی و دیابت نوع دو ممکن است هیچ گونه علامتی نداشته باشند، اما علائم دیابت نوع یک خیلی سریع نمود پیدا می کند.

برخی از مهمترین علائم دیابت مشترک بین نوع یک و دو عبارتند از:

• احساس عطش بیش از حد؛
• احساس گرسنگی بیش از حد؛
• خشکی دهان؛
• تکرر ادرار؛
• کاهش وزن و لاغری بدون دلیل؛
• خستگی نامتعارف؛
• تاری دید؛
• تحریک‌ پذیری؛
• احساس بی حسی یا گزگز نوک انگشتان دست و پا؛
• عفونت‌ های پی در پی مانند عفونت‌ های پوستی؛
• بهبود آهسته زخم ها؛

علائم دیابت در مردان

تقریبا اکثر علائم این بیماری در مردان و زنان مشابه است. اما در برخی مواقع ممکن است تعدادی از علائم تنها در آقایان یا خانم ها دیده شود. برای مثال از جمله علائم دیابت در مردان عبارتند از:

• تشنگی بیشتر
• گرسنگی
• خشکی دهان
• تهوع و استفراغ
• تکرر ادرار
• خستگی مفرط
• تاری دید

علائم دیابت در زنان

از جمله علائم دیابت در زنان عبارتند از:

• ابتلا به عفونت قارچی واژینال
• عفونت ادراری
• اختلالات جنسی و پایین آمدن لذت از رابطه جنسی
• ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک
• چاقی و اضافه وزن

روش های پیشگیری از دیابت

متاسفانه دیابت نوع یک قابل پیشگیری نمی باشد؛ اما با اصلاح سبک زندگی تا حد زیادی می توان از بروز دیابت نوع دو و دیابت بارداری پیشگیری کرد. از جمله روش های پیشگیری از این بیماری عبارتند از:

تغذیه سالم داشته باشید

رژیم غذایی سالم داشته باشید؛ یعنی از غذاهای کم کالری، کم چرب و سرشار از فیبر استفاده کنید. از مصرف روزانه میوه و سبزیجات به صورت روزانه غافل نشوید و تنوع در وعده های غذایی خود داشته باشید.

ورزش روزانه داشته باشید

سعی کنید روزانه حداقل نیم ساعت ورزش هوازی متوسط را در برنامه روزانه خود داشته باشید؛ اگر امکان این کار را ندارید حداقل 2 ساعت یک فعالیت فیزیکی هوازی مثل پیاده روی یا دوچرخه سواری را یک بار در هفته انجام دهید.

وزن مناسب داشته باشید

در صورتی که دچار اضافه وزن و چاقی هستید، کاهش وزن می تواند تا حد بسیار زیادی شما را از ابتلا به دیابت نوع 2 در امان نگه دارد. برای کاهش وزن می توانید رژیم های لاغری اصولی و ورزش های مناسب برای کاهش وزن را در برنامه روزانه خود قرار دهید.

عوارض دیابت چیست؟

عوارض طولانی مدت این بیماری به مرور زمان ایجاد می شود؛ هر چه از زمان ابتلا به بیماری بیشتر گذشته باشد و قند خون کمتر کنترل شده باشد، بیشتر در معرض عوارض دیابت هستید. از آنجا که عوارض این بیماری بسیار خطرناک و یا حتی کشنده هستند؛ بنابراین کنترل و درمان این بیماری از اهمیت بسزایی برخوردار است. از جمله شایع ترین عوارض بیماری دیابت عبارتند از:

عوارض قلبی-عروقی

افراد مبتلا به این بیماری در معرض ابتلا به انواع بیماری های قلبی و عروقی از جمله بیماری عروق کرونری، تنگی عروق و سکته مغزی قرار دارند.

آسیب اعصاب

آسیب اعصاب (نوروپاتی) ابتدا به شکل گزگز و بی حسی نوک انگشتان دست یا پا نمایان می شود؛ در صورتی که در طولانی مدت نسبت به درمان دیابت اقدام نشود، ممکن است به تدریج به طور کلی یک اندام حس خود را از دست بدهد.

آسیب اعصاب دستگاه گوارشی علائمی مثل اسهال و یبوست را در پی دارد. علائم دیابت در مردانی که دچار آسیب اعصاب دستگاه گوارشی شده اند می تواند نعوظ نیز باشد.

آسیب کلیه ها

بیماری قند خون می تواند باعث نفروپاتی یا همان آسیب کلیوی هم شود که در اثر آن سیستم فیلتراسیون طبیعی کلیه ها دچار اختلال می شود. در صورتی که این آسیب و درگیری شدید باشد بیمار ممکن است به دیالیز نیاز پیدا کند.

آسیب به چشم ها

قند بالای خون ممکن است باعث آسیب رسانی به عروق خونرسان چشم ها شود که به آن رتینوپاتی گفته می شود که در مواد شدیدتر حتی امکان نابینا شدن فرد هم وجود دارد. همچنین این بیماری می تواند باعث بروز بیماری های جدی چشم مثل آب مروارید و گلوکوم نیز بشود.

آسیب اعصاب پا

یکی دیگر از عوارض دیابت آسیب به اعصاب پا است که در صورت عدم درمان زخم های سطحی پا می توانند منجر به قطع کردن پا شوند.

سایر عوارض این بیماری

• اختلالات شنوایی؛
• مشکلات پوستی مثل عفونت ‌های پوستی؛
• بیماری آلزایمر؛
• افسردگی؛
• مشکلات دهان و دندان؛

روش های درمان انواع دیابت

همان طور که قبلا هم گفتیم برای درمان دیابت نوع یک از همان آغاز بیماری نیاز به تزریق انسولین است؛ اما درمان دیابت نوع دو اصولا با داروهای خوراکی شروع می شود و امکان دارد در ادامه نیاز به تزریق انسولین هم باشد.

پایش مداوم قند خون و اصلاح شیوه زندگی می تواند در روند درمان انواع دیابت موثر باشد.

در صورتی که مبتلا به دیابت بارداری هستید باید روزانه قند خون خود را چک کنید. در صورتی که قند خون در بارداری بالا باشد ممکن است پزشک معالج شما تنها اصلاح سبک زندگی را توصیه کند و یا تزریق انسولین در بارداری را تجویز کند، که خوشبختانه انسولین هیچ آسیبی به جنین نمی رساند.